Tổng KTNN Campuchia, ông Ouk Saravudh, trao đổi với PV Tạp chí NCKHKT những hoạt động của KTNN Campuchia và mối quan hệ giữa cơ quan KTNN với các cơ quan của Quốc hội Campuchia
* Một vài nét khái quát về cơ quan Kiểm toán Nhà nước Campuchia?
- Cơ quan KTNN Campuchia (NAA) được thành lập năm 2000 với tư cách là một cơ quan kiểm toán tối cao (SAI) độc lập dựa theo Luật Kiểm toán của Vương quốc Campuchia, ban hành theo quyết định của Hoàng gia Kram số CS/RKM/03000/10, ngày 3/3/2000. Trước đó Campuchia chưa bao giờ có một SAI. Việc thành lập SAI này thể hiện việc Chính phủ hoàng gia (CPHG) cam kết báo cáo thường xuyên trước Quốc hội và cụ thể là CPHG về việc đánh giá xem đã đạt được các mục tiêu đưa ra ở mức độ nào.
Mặc dù Luật KT trao cho NAA quyền thực hiện kiểm toán từ năm 2000 nhưng năm 2002 NAA mới bắt đầu đi vào hoạt động và cho đến nay, sau 10 năm hoạt động, dù còn non trẻ nhưng NAA cũng đạt được một số thành tựu nhất định, trong đó phải kể tới việc các đơn vị được kiểm toán có thể có một số cải thiện tích cực trong khi thực hiện kiến nghị của NAA.
KTNN là cơ quan Nhà nước và hoạt động độc lập trong nhiệm vụ của mình, có nghĩa là những công việc lập kế hoạch kiểm toán, kiểm tra giám sát độc lập… KTNN thực hiện các cuộc kiểm toán đối với các Bộ và các tổ chức chi tiêu ngân sách quốc gia, và các dự án được bên ngoài hỗ trợ cũng như các tổ chức nhận được trợ cấp tài chính và miễn giảm thuế của Chính phủ hoàng gia Canpuchia. Các Bộ, ngành, xí nghiệp, cơ quan đơn vị tỉnh, thành phố.
KTNN có trách nhiệm kiểm toán và đưa ra xác nhận hàng năm liên quan đến Dự thảo Luật Quyết toán Tổng ngân sách NN. Theo Quy định của Luật KT, KTNN có trách nhiệm gửi báo cáo kiểm toán trực tiếp tới QH, Thượng viện, đồng thời gửi tới Chính phủ Hoàng gia.
NAA do một Tổng Kiểm toán đứng đầu và hai Phó Tổng Kiểm toán trợ giúp. Tổng Kiểm toán và hai Phó Tổng KTNN do CPHG tiến cử được lựa chọn trong một nhiệm kỳ 5 năm với đa số phiếu của đại biểu Quốc hội và có thể được tái cử thêm một lần duy nhất. Tôi là Tổng KT nhiệm kỳ thứ 3.
Hiện nay cơ quan KTNN Campuchia có hơn 200 cán bộ kiểm toán viên và chia thành 5 Vụ. NAA được quyền thực hiện các cuộc kiểm toán tài chính, tuân thủ và hoạt động đối với các đơn vị khu vực công của CPHG.
* Một vài chia sẻ của ông về mối quan hệ phối hợp giữa NAA và Quốc hội Campuchia trong việc thực hiện giám sát trong lĩnh vực tài chính ngân sách?
- KTNN Campuchia có cơ cấu tổ chức và nhiệm vụ riêng dựa trên hệ thống Westminster. Quốc hội và thượng viện có quyền yêu cầu KTNN thực hiện các cuộc kiểm toán chuyên biệt, điều đó có nghĩa là QH, Thượng viện có thể đề nghị KTNN kiểm tra, giám sát vấn đề nào đó dựa trên Luật của KTNN. Nếu các đơn vị được kiểm toán thiếu tính hợp tác hoặc nếu có bất kỳ trở ngại nào xảy ra trong quá trình kiểm toán thì KTNN có quyền nhờ đến sự can thiệp của Quốc hội.
Về mặt pháp lý thì KTNN không có quyền buộc các đơn vị được kiểm toán thực hiện các kiến nghị kiểm toán mà mình đưa ra. KTNN chỉ có thể đưa ra các kiến nghị kiểm toán. Dựa trên các kiến nghị này, các đơn vị được kiểm toán và đặc biệt là Quốc hội, UBKT, TC, NH và KT và các Ủy ban chuyên môn khác có quyền đưa ra quyết định cuối cùng.
Theo điều 2.5 trong Tiêu chuẩn Kiểm toán Chính phủ được quy định bởi Tổ chức quốc tế các cơ quan kiểm toán tối cao (INTOSAI) thì các cơ quan kiểm toán tối cao có nhiệm vụ làm việc chặt chẽ với các cơ quan lập pháp, bao gồm tất cả các ủy ban được ủy quyền của cơ quan lập pháp để xem xét các báo cáo của Cơ quan kiểm toán tối cao. Cách làm này sẽ góp phần nâng cao hiệu quả công việc của cơ quan kiểm toán tối cao. KTNN có trách nhiệm giúp QH và Thượng viện thực hiện chức năng xem xét và phê duyệt ngân sách cũng như giám sát việc thực hiện những quy định trong tiêu chuẩn kiểm toán công của KTNN
KTNN gửi báo cáo kiểm toán tới QH. Báo cáo gồm tất cả các ý kiến liên quan đến kết quả kiểm toán từ các cơ quan hành pháp (bên được kiểm toán). Ủy ban KT, TC, NH và KT (được gọi là Ủy ban thứ 2), sau đó là đại diện Chính phủ (Bộ Kinh tế và Tài chính) và KTNN sẽ thảo luận về Báo cáo kiểm toán quyết toán NSNN hàng năm.
KTNN cũng thành lập một nhóm chịu trách nhiệm trực tiếp phối hợp liên hệ với Ủy ban thứ 2 để đẩy mạnh thông tin liên lạc và giúp KTNN có thể nắm bắt được nhu cầu và mối quan tâm của Quốc hội đối với báo cáo kiểm toán của KTNN. Đồng thời KTNN soạn thảo những quy định liên quan đến mối quan hệ giữa KTNN và Quốc hội trong việc sử dụng các báo cáo kiểm toán được Quốc hội kiểm tra và phê duyệt.
* Vậy thưa ông, có thể đánh giá về những kết quả đã đạt được trong thực hiện nhiệm vụ kiểm toán cũng như những thuận lợi, khó khăn trong mối quan hệ với Quốc hội của NAA như thế nào?
Phải nói rằng được sự ủng hộ của Ủy ban thứ 2, hoạt động kiểm toán của NAA có những thành tựu đáng ghi nhận: Số lượng các cuộc kiểm toán đã tăng dần từ 2 cuộc năm 2002 đến 645 cuộc tính đến tháng 10/2011. Báo cáo kiểm toán của KTNN được công nhận và đánh giá cao từ các đơn vị được kiểm toán cũng như từ người dân.
Đặc biệt, từ các khuyến nghị và tư vấn của KTNN và QH, hoạt động của Chính phủ đã có những cải tiến đáng kể. Đó là những thay đổi tích cực trên một số lĩnh vực từ việc thực hiện kiến nghị kiểm toán và tư vấn của QH bao gồm: Là những thay đổi trong việc thu ngân sách từ thu bằng tiền mặt sang thanh toán chuyển khoản hoặc thanh toán bằng séc; Đẩy mạnh việc thu ngân sách từ việc niêm phí hợp đồng cung cấp hàng hóa/ cung cấp dịch vụ sang các cơ quan của Chính phủ; Đẩy nhanh tiến độ phát hành tiền mặt để thực hiện thanh toán; Thúc đẩy thực hiện các thủ tục mua sắm công và tăng cường quản lý tài sản Nhà nước.
Một trong số những thuận lợi từ mối quan hệ giữa KTNN và QH của Campuchia chính là việc, đôi khi Quốc hội có những chuyến thị sát cùng với lãnh đạo KTNN để tìm hiểu thêm những thuận lợi cũng như những khó khăn trong việc thực hiện các kiến nghị kiểm toán cũng như để thúc đẩy các đơn vị được kiểm toán thực hiện những kiến nghị mà KTNN đã đưa ra
Mặc dù đạt được nhiều kết quả nhưng trong hoạt động kiểm toán của KTNN Campuchia và mối quan hệ với QH vẫn còn nhiều khó khăn và đó cũng chính là thách thức đối với NAA trong giai đoạn hiện nay.
Trở ngại đầu tiên là NAA thiếu nguồn nhân lực được đào tạo bài bản, có kinh nghiệm; thiếu sự điều chỉnh các kỹ thuật kiểm toán có sẵn cho phù hợp với nhu cầu của Campuchia và thiếu sự hợp tác từ một số đơn vị được kiểm toán..,.
Một trở ngại khác là do lịch công tác dày đặc với việc phải xứ lý những công việc quan trọng quốc gia nên thông tin liên lạc giữa KTNN với QH và Thượng viện đã không được duy trì thường xuyên.
Trở ngại tiếp nữa là nhận thức của một số đơn vị được kiểm toán và của người dân về vai trò và trách nhiệm của KTNN còn hạn chế. Một số đơn vị được kiểm toán vẫn chưa thật sự hợp tác trong quá trình làm việc. Điều này tạo ra những trở ngại cho KTNN trong việc thực hiện công tác kiểm toán của mình.
* KTNN Campuchia có những giải pháp gì nhằm khắc phục những khó khăn trên nhằm tăng cường hơn nữa vai trò của cơ quan KTNN trong việc hỗ trợ Quốc hội thực hiện hoạt động giám sát trong lĩnh vực tài chính ngân sách?
- NAA đã và đang tập trung vào một số giải pháp như: Tổ chức hội thảo phổ biến quy định về mối quan hệ giữa KTNN và QH trong việc sử dụng các báo cáo kiểm toán và việc thực hiện những quy định này; Tăng cường thúc đẩy thông tin liên lạc thường xuyên với QH và Thượng viện; Tìm kiếm thêm sự hỗ trợ và phối hợp từ các cơ quan hành pháp liên quan đến quá trình thông tin liên lạc giữa KTNN và QH; Đào tạo KTV trong việc ghi chép lại kết quả kiểm toán rõ ràng và kịp thời; Tiếp tục phổ biến Luật KT của Vương quốc Campuchia cũng như vai trò và trách nhiệm của KTNN và tiếp tục công bố công khai báo cáo kiểm toán…
